Dobra kultura rolna
Zatwierdzony Krajowy Plan Strategiczny Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 wprowadza tzw. warunkowość dla uzyskania płatności bezpośrednich w kolejnych latach. Warunki przyznania płatności będą jednak z roku na rok coraz bardziej zaostrzone. Aby mieć możliwość uzyskania pieniędzy w ramach płatności podstawowej, płatności dodatkowej a także ekoschematów, w pierwszej kolejności należy zapoznać się z normami jakie trzeba spełnić i jakie wymaga Dobra Kultura Rolna.
Zasada: Spełnione warunki Dobrej Kultury Rolnej = wypłacona dopłata
Wprowadzona warunkowość składa się z tzw. wymogów podstawowych SMR oraz norm dobrej kultury rolnej, która zgodna jest z ochroną środowiska tzw. DKR. Obie odnoszą się do następujących obszarów:
- Klimat i środowisko
- Zdrowie publiczne, zdrowie zwierząt, zdrowie roślin
- Dobrostan zwierząt
Są to wymogi obowiązkowe, które musi spełnić każdy rolnik chcący starać się o przyznanie płatności podstawowych oraz płatności w ramach interwencji II filara
Najważniejsze zasady Dobrej Kultury Rolnej
Dobra Kultura Rolna – zasada nr 1 Utrzymanie trwałych użytków zielonych w oparciu o proporcję trwałych użytków zielonych w stosunku do użytków rolnych
Zasada znana przez rolników, którzy spełniają warunki zazielenienia. Zgodnie z zasadą udział TUZ w powierzchni GO w skali całego kraju nie może się zmniejszyć o więcej niż 5
% w stosunku do roku 2018 – rok referencyjny. W momencie gdy wskaźnik Trwałych Użytków Zielonych zmniejszy się o więcej niż 5%, przekształcanie TUZ jest NIEDOPUSZCZALNE. Tym samym rolnicy, którzy przekształcili TUZ będą zobowiązani do przywrócenia określonej powierzchni gruntu w TUZ lub odtworzenie TUZ na innym gruncie
Dobra Kultura Rolna – zasada nr 2 Ochrona torfowisk i terenów podmokłych
Co prawda norma ta będzie obowiązkowa od 2025 roku niemniej jednak, warto już coś o niej wspomnieć. Krajowy Plan Strategiczny wskazuje, że na wyznaczonych obszarach podmokłych i torfowych rolnicy będą zobowiązani przestrzegać określonych wymogów – które jak do tej pory nie zostały doprecyzowane. Jak wynika z KPS zostaną one skonkretyzowane przed wdrożeniem normy czyli w 2025 roku, po odpowiednim dostosowaniu i zmianach w PS. Z informacji wynika, że w/w normą zostaną objęte gleby pochodzenia organicznego o zawartości materii organicznej ≥ 30%, o łącznej miąższości na poziomie co najmniej 40 cm.
Dobra Kultura Rolna – zasada nr 3 Zakaz wypalania ściernisk, chyba że odbywa się to ze względów związanych ze zdrowiem rośliny
Ta zasada akurat już obowiązuje. Obecnie obowiązuje zakaz wypalania ściernisk. Wyjątek stanowi punktowe wypalanie roślin, części roślin lub resztek pożniwnych ze względów związanych ze zdrowiem roślin.
„Punktowe wypalanie można zastosować w szczególności do spalenia na polu łętów ziemniaka (np. w przypadku wykrycia w bulwach ziemniaka bakterii Clavibacter sepedonicus, Ralstonia solanacearum); roślin pomidora porażonych przez Tomato brown rugose fruit virus; materiału szkółkarskiego (drzewka i krzewy owocowe, ozdobne) porażonego przez Regulowane Agrofagi Niekwarantannowe (RAN); w przypadku występowania agrofaga niekwarantannowego (np. Cydalima perspectalis), gdzie utrudnione jest zwalczanie dostępnymi środkami ochrony roślin lub przy braku takiej możliwości; w przypadku występowania kwarantannowych roślin pasożytniczych w niewielkim nasileniu; może też dotyczyć wypalania chwastów w przypadku braku możliwości ich zniszczenia innymi metodami, np. przy wystąpieniu silnej odporności populacji konkretnego gatunku chwastu na herbicydy bądź braku możliwości chemicznego zwalczenia na skutek braku zalecanych substancji czynnych„
Dobra Kultura Rolna – zasada nr 4 Ustanowienie stref buforowych wzdłuż cieków wodnych
W myśl wymogu – zakaz stosowania nawozów, środków ochrony roślin na gruntach w pobliżu wód powierzchniowych w odległości wynoszącej co najmniej 3m. Minimalna szerokość stref buforowych to 3 metry. Zakres terytorialny obejmuje wszystkie użytki rolne sąsiadujące z wodami powierzchniowymi i podlegające warunkowości, o której mowa w art. 12 rozporządzenia w sprawie planów strategicznych.
Dobra Kultura Rolna – zasada nr 5 Zarządzanie orką, przyczyniające się do zmniejszenia ryzyka degradacji i erozji gleby, w tym uwzględnienie nachylenia terenu
Zgodnie z tą normą, na gruntach ornych położonych na stokach o nachyleniu ≥ 14%, rolnicy nie będą mogli uprawiać roślin wymagających utrzymywania redlin wzdłuż stoku oraz wykorzystywać ich pod ugór czarny w okresie jesienno-zimowym (od dnia 1 listopada do dnia 15 lutego).
Poza tym na gruntach ornych, położonych na stokach o nachyleniu ≥ 14%,wykorzystywanych pod uprawę roślin wieloletnich oraz w uprawach trwałych (sady – drzewa owocowe) położonych na tych stokach trzeba będzie utrzymywać okrywę roślinną lub ściółkę w międzyrzędziach. Zobowiązani do przestrzegania będą rolnicy podlegający warunkowości, o której mowa w art. 12 rozporządzenia w sprawie planów strategicznych, posiadający w swoim gospodarstwie grunty orne i uprawy trwałe (sady – drzewa owocowe), położone na stokach o nachyleniu ≥ 14%.
Dobra Kultura Rolna – zasada nr 6 Minimalne pokrycie gleby, aby uniknąć pozostawienia gleby niepokrytej roślinnością
W myśl KPS WPR 2023-2027 na powierzchni stanowiącej co najmniej 80% GO, rolnik będzie musiał utrzymać pokrywę ochronną gleby w okresie czasu 1 listopada – 15 lutego. Jako spełnienie tego warunku uznaje się:
- Uprawy ozime
- Trawy na gruntach ornych
- Międzyplony ozime
- Pozostawienie ścierniska
- Grunty pokryte resztkami pożniwnymi czy mulczem
W przypadku upraw sadowniczych – utrzymanie okrywy ochronnej gleby w międzyrzędziach w okresie 1 listopada – 15 lutego.
Dobra Kultura Rolna – zasada nr 7 Płodozmian na gruntach ornych
Wymóg ten będzie dotyczył gospodarstw o powierzchni powyżej 10 ha gruntów ornych, które zobowiązane będą do prowadzenia upraw na powierzchni co najmniej 40% gruntów ornych w taki sposób, aby na każdej działce rolnej, na tych gruntach, w porównaniu z rokiem poprzednim, była prowadzona inna uprawa w plonie głównym.
Warunki te będą uznane za spełnione na danej działce rolnej gdy do wprowadzenia po zbiorze plonu głównego uprawy wtórej, tj. międzyplonu (ozimego lub ścierniskowego lub wsiewki poplonowej), z okresem utrzymania przez co najmniej 8 tygodni od terminu wysiewu, a w przypadku wsiewki – od terminu zbioru uprawy w plonie głównym. Dużym wyzwaniem dla niektórych rolników będzie spełnienie kolejnego warunku zawartego w tej normie: uprawa tej samej rośliny po sobie w plonie głównym do maksymalnie 3 lat. Dotyczy to nie tylko zbóż, ale też innych upraw, z wyłączeniem roślin bobowaych, traw i innych zielnych roślin pastewnych, mieszanek bobowatych drobnonasiennych z trawami, gruntów ugorowanych oraz upraw wieloletnich.
Z wdrażania normy wyłączone będą gospodarstwa:
– w których więcej niż 75% GO jest wykorzystywanych do produkcji traw lub innych zielnych roślin pastewnych, uprawy roślin strączkowych lub ugorowanych lub stanowi sumę powyższych,
– w których więcej niż 75% UR stanowi TUZ lub jest wykorzystywanych do produkcji traw lub innych zielnych roślin pastewnych, lub stanowi sumę powyższych.
Gospodarstwa, w których prowadzona jest produkcja ekologiczna zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 2018/848, potwierdzona certyfikatem, uznaje się za spełniające normę DKR 7.
Dodatkowo rolnicy muszą spełnić wymóg dywersyfikacji upraw.
Zgodnie z nim gospodarstwa powyżej 10 ha gruntów ornych zobowiązane będą do prowadzenia co najmniej 3 różnych upraw na gruntach ornych, przy czym uprawa główna nie może zajmować więcej niż 65% gruntów ornych, a dwie uprawy główne łącznie nie mogą zajmować więcej niż 90% gruntów ornych.
Za odrębną uprawę uznaje się:
– rodzaj w klasyfikacji botanicznej upraw,
– gatunek z rodzin kapustowatych (Brassicaceae), psiankowatych (Solanaceae) i dyniowatych (Cucurbitaceae),
-grunt ugorowany,
– trawę lub inne pastewne rośliny zielne.
Z wdrażania normy wyłączone są gospodarstwa:
– w których więcej niż 75% GO jest wykorzystywanych do produkcji traw lub innych zielnych roślin pastewnych, uprawy roślin strączkowych lub ugorowanych lub stanowi sumę powyższych,
– w których więcej niż 75% UR stanowi TUZ lub jest wykorzystywanych do produkcji traw lub innych zielnych roślin pastewnych, lub stanowi sumę powyższych.
Gospodarstwa, w których prowadzona jest produkcja ekologiczna zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 2018/848, potwierdzona certyfikatem, uznaje się za spełniające normę DKR 7
Dobra Kultura Rolna – zasada nr 8 Minimalny udział powierzchni gruntów ornych przeznaczonych na obszary i elementy nieprodukcyjne, i na wszystkich użytkach rolnych, zachowanie elementów krajobrazu oraz zakaz ścinania żywopłotów i drzew podczas okresu lęgowego ptaków oraz okresu wychowu młodych
Rolnicy, którzy posiadają powyżej 10 ha będą mieli obowiązek przeznaczyć co najmniej 4% GO na obszary i elementy nieprodukcyjne – również ugory.
W sytuacji w której rolnik podejmie się zobowiązania w ramach ekoschematu – przeznaczenie co najmniej 7% GO w gospodarstwie na obiekty lub obszary nieprodukcyjne, minimalny udział GO w gospodarstwie na obszary i obiekty nieprodukcyjne zostanie obniżony do 3%
Przykłady obiektów nieprodukcyjnych służących do realizacji normy:
- Elementy krajobrazu objęte obowiązkiem zachowania w ramach normy DKR 8
- Żywopłoty, pasy zadrzewione
- Pojedyncze drzewa
- Zagajniki śródpolne
- Oczka wodne
Dobra Kultura Rolna – zasada nr 9 Zakaz przekształcania lub orania trwałych użytków zielonych wyznaczonych jako TUZ wrażliwe pod względem środowiskowym na obszarach NATURA 2000
Norma ta jest już znana rolnikom w warunku: zazielenianie. Chodzi o trwałe użytki zielone, dla których w planach zadań ochronnych albo w planach ochrony określono działania ochronne dla siedlisk przyrodniczych, gatunków roślin i zwierząt oraz ich siedlisk w ramach Natura 2000.
Źródło:
