Program azotanowy – nowe zasady od lutego 2023

Program azotanowy na nowych zasadach. W lutym br. weszły w życie nowe przepisy które determinują zmiany w Programie azotanowym. Poniżej najważniejsze kwestie dotyczące zmian w programie:

1. aktualizacja wskaźników produkcji nawozów naturalnych i zawartego w nich azotu – nowe grupy technologiczne zwierząt tj. osły, bawoły, mapy i alpaki
2. wprowadzanie elastycznego podejścia co do terminów wiosennego stosowania nawozów. Termin stosowania nawozów a raczej termin rozpoczęcia stosowania nawozów będzie związany z przejściem średniej dobowej temperatury powietrza w kolejnych 5 dniach przez próg 3 stopni C dla roślin zasianych jesienią, upraw trwałych, upraw wieloletnich i TUZ oraz 5 stopni C dla pozostałych upraw
3. aktualizacja sposobu obliczania maksymalnych dawek nawozów azotowych
4. uzupełnienie wartości pobrania azotu dla TUZ
5. dodanie równoważników nawozowych dla ścieków przeznaczonych do rolniczego wykorzystania i komunalnych osadów ściekowych, pozwalających na uwzględnienie tych źródeł azotu w bilansie

Program azotanowy – przejściowe przepisy

Na wniosek Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi przepisy przejściowe odnoszące się do dotychczasowych wyliczeń powierzchni/pojemności miejsc do przechowywania nawozów naturalnych oraz planowania nawożenia azotem. Zgodnie z §2. przyjętego rozporządzenia:

• W przypadku zbiorników do przechowywania nawozów naturalnych płynnych lub płyt do gromadzenia i przechowywania nawozów naturalnych stałych, których budowę lub przebudowę rozpoczęto, lub które nabyto przed dniem wejścia w życie rozporządzenia, obliczenia wymaganej pojemności lub powierzchni miejsc do przechowywania nawozów naturalnych wykonane na podstawie przepisów dotychczasowych uznaje się za spełniające wymagania określone w rozdziale 1.4 w ust. 4-6 załącznika do rozporządzenia.

• Plany nawożenia azotem albo obliczenia maksymalnych dawek azotu opracowane albo wykonane przed dniem wejścia w życie rozporządzenia na podstawie przepisów dotychczasowych zachowują ważność do dnia 31 grudnia 2023 r.

Program azotanowy elastyczne terminy nawożenia wiosennego

Zmiany które weszły w życie w lutym dają możliwość elastycznego podejścia do terminów wysiewu wiosennych nawozów. Jak wiadomo, głównym czynnikiem determinującym jakość i wysokość plonu jest odpowiednie nawożenie roślin. Nieodpowiednie nawożenie, wykonane w sposób zły i w nieodpowiednim terminie a także nieodpowiedniej dawce stanowi poważne zagrożenie dla środowiska, ale także prowadzi do zwiększenia nakładów kosztów i pracy rolnika.

Aktualizacja przepisów, a co za tym idzie programu azotowego wprowadza następujące zmiany:

1. Przejście progu średniej temperatury powietrza

a) 3° C w przypadku roślin zasianych jesienią, upraw trwałych, upraw wieloletnich i TUZ

b) 5°C w przypadku pozostałych upraw

Jako przejście przez próg danej temperatury należy wskazać termin, w którym:

1. przez 5 dni następujących po sobie, każdego dnia średnia dobowa temperatura powietrza przekroczyła 3 °C lub
2. w którym przez 5 dni następujących po sobie, każdego dnia średnia dobowa temperatura powietrza przekroczyła 5 ° C

Wykaz powiatów, w których nastąpiło przejście średniej dobowej temperatury powietrza przez próg 3 °C i tych, w których nastąpiło przejście średniej dobowej temperatury powietrza przez próg 5 °C, będzie publikowany codziennie, od 1 do ostatniego dnia lutego, na stronie internetowej Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowego Instytutu Badawczego

https://agrometeo.imgw.pl/kryterium_wczesniejszego_terminu_nawozenia

Program azotanowy a nawożenie jesienne

W przypadku nawożenia jesiennego utrzymana została zasada dotycząca stosowania nawozów azotowych po 15,20 lub 25 października na GO. Możliwe jest ono w dwóch przypadkach.

1. W przypadku zakładania upraw jesienią po późno zbieranych przedplonach np. burakach cukrowych, kukurydzy lub późnych warzyw – pod warunkiem że dopuszczalna dawka azotu w wieloskładnikowych nawozach mineralnych dla zakładanych upraw nie przekroczy 30 kg/ha.
2. W przypadku, gdy rolnik nie będzie mógł dokonać zbiorów lub nawożenia z uwagi na niekorzystne warunki pogodowe.

Zmiany również dla bobowatych

Program azotanowy zaktualizował wartości pobierania azotu jednostkowego, które określają liczbę kg tego makroelementu pobieraną przez rośliny. Zweryfikowano je na podstawie najnowszych wyników badań w zakresie zapotrzebowania poszczególnych gatunków roślin w azot.

Przykłady:

1. Zmniejszono wartość dla słonecznika
2. Zwiększono dla kukurydzy na kiszonkę

Dodatkowo po tych zmianach nie ma potrzeby sporządzania uproszczonego bilansu azotu oraz wyznaczania dawki nawozów azotowych mineralnych dla roślin bobowatych oraz lucerny, koniczyny czy seradeli.

Sankcje dla rolników

Maksymalne stawki opłat za naruszenie programu azotanowego są aktualizowane co roku i ogłaszane w Monitorze Polskim. Stawki obowiązujące w 2023 r. wynoszą:

• 2 304,21 zł za stosowanie nawozów niezgodnie z programem azotanowym lub planem nawożenia azotem,
• 3 456,33 zł za przechowywanie nawozów naturalnych niezgodnie z programem azotanowym,
• 576,05 zł za prowadzenie dokumentacji realizacji programu azotanowego niezgodnie z przepisami programu azotanowego,
• 576,05  zł za brak planu nawożenia azotem.

Pełna treść aktualnego obwieszczenia w sprawie wysokości maksymalnych stawek opłaty za naruszenie programu azotanowego znajduje się pod linkiem: https://monitorpolski.gov.pl/MP/rok/2022/pozycja/909

Natomiast w przypadku kontroli przeprowadzanych przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, w ramach zasady wzajemnej zgodności (cross-compliance), wysokość sankcji czyli procent obniżenia płatności otrzymywanych przez rolnika w ramach płatności bezpośrednich lub płatności obszarowych zależy od rodzaju i skali naruszenia wymogów wzajemnej zgodności.

W przypadku, gdy stwierdzona niezgodność wyniknie z zaniedbania ze strony rolnika, zmniejszenie płatności z zasady wynosi 3% całkowitej kwoty płatności, a w przypadku poważniejszych naruszeń 5%. Natomiast w sytuacji, gdy rolnik celowo dopuści się stwierdzonej niezgodności, zmniejszenie to z zasady wynosi 20% całkowitej kwoty lub w przypadkach rażących naruszeń może nawet zostać zwiększone do 100% całkowitej kwoty.

Źródło prawne

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 stycznia 2023 r. w sprawie „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu” (Dz. U. 2023 poz. 244). 

https://dziennikustaw.gov.pl/DU/2023/244