Płatność podstawowa to jedna z interwencji dotyczących płatności bezpośrednich, zaraz obok redystrybucyjnego wsparcia dochodów czy też uzupełniającego wsparcia dochodów dla tzw. młodych rolników.
Wraz z wprowadzeniem Krajowego Planu Strategicznego WPR 2023-2027 rolników czeka wiele niespodzianek. Jedną z nich jest zniesienie płatności obszarowej, która jak do tej pory była płatnością bezpośrednią (JPO) przyznawaną rolnikowi. W ramach WPR 2023-2027 przeczytać możemy za to tzw. podstawowym wsparciu dochodów – bądź też zamiennie używanym terminie – płatności podstawowej.
Płatności podstawowe w zamian za JPO
W przypadku płatności podstawowych wymogi jakie należy spełnić aby uzyskać w/w płatność są identyczne jak w przypadku aktualnej Wspólnej Polityki Rolnej. Nowe, podstawowe wsparcie udzielane rolnikom będzie stanowiło pewnego rodzaju instrument pozwalający na (w mniejszym bądź większym stopniu) stabilizację dochodów w gospodarstwie. Dodatkowym zadaniem, jakie ma spełniać płatność podstawowa jest dążenie do wzrostu odporności sektora rolnictwa w UE, tak aby zwiększyć długoterminowość bezpieczeństwa żywności, a także różnorodności w rolnictwie. To z kolei przyczyni się do ekonomicznej równowagi produkcji rolnej na terenie Unii Europejskiej.
Płatności podstawowe – wymagania
- Beneficjent działania
- w tej kwestii niewiele się zmienia. Beneficjentem płatności podstawowej będzie rolnik aktywny zawodowo
- Minimalne wymagania:
- obszar kwalifikujący się do przyznania płatności nie może być mniejszy niż 1,00 ha albo w przypadku rolników posiadających mniej niż 1,00 ha, ale otrzymujących płatność do zwierząt
- minimalna kwota płatności bezpośrednich wynosi co najmniej 200,00 euro
- działka rolna (min. 0,1 ha) zadeklarowana do przyznania płatności musi być położona na gruntach kwalifikującymi się hektarami
Na ten moment nie zostały określone kryteria wyborów w ramach w/w działania. To znaczy, że wszyscy wnioskujący spełniający warunki kwalifikalności będą uprawnieni do otrzymania płatności podstawowej.
Płatności podstawowe – kwoty pomocy
W ramach WPR 2023-2027 na samą płatność podstawową planowane jest przeznaczenie ok. 8 206,6 mln EURO – stanowi to 47, 36 % puli ze środków na płatności bezpośrednie.
Konkretnie: płatność podstawowa będzie wynosić od ok. 118 do 130 euro na ha:
- w 2023 r. ma to być: 115,83 – 127,41 euro na ha
- w 2024 r.: 117,07 – 128,77 euro na ha
- w 2025 r.: 118,45 – 130,29 euro na ha
- w 2026 r.: 119,77 – 131,75 euro na ha
- w 2027 r.: 106,29 – 131,75 euro na ha.
Płatność podstawowa będzie płatnością roczną, jednolitą w całym kraju. Do tej pory nie zdecydowano się na terytorialne zróżnicowanie w stosunku do stawki pomocy. Nie będą też stosowane:
- capping
- dygresywność
Płatność podstawowa – Czy to dużo? Czy to mało?
Dane FADN z 2020 roku przestawiają następujące fakty. Dla gospodarstw objętych FADN roczna różnica między dochodem osiąganym w gospodarstwie rolnym, a przeciętnym rocznym wynagrodzeniem netto (w gospodarce narodowej) wynosi ok 4,7 mln EURO – co daje kwotę ok 6,3 tyś. EURO/gospodarstwo). Kwota ta jednak odnosi się jedynie do ok 12 tyś gospodarstw, które uzyskują dochód na poziomie 4 tyś EURO – gospodarstwa te reprezentują lekko ponad połowę wszystkich gospodarstw w kraju.
Zapisy KPS przedstawiają, że całkowita dostępna alokacja środków dla Polski w ramach I filaru WPR – średniorocznie w wysokości ok. 3,1 mld EUR (bez transferu środków z II filaru, natomiast ok. 3,5 mld EUR z uwzględnieniem transferu środków z II filaru), pozwoli więc tylko częściowo na zmniejszenie różnicy pomiędzy dochodem z działalności rolniczej, a dochodem parytetowym.
Równocześnie koperta płatności podstawowej jest częścią Planu Strategicznego i musi uwzględniać nałożone minimalne limity wydatkowania środków WPR w innych interwencjach (płatność redystrybucyjna, ekoschematy, płatności związane z produkcją, wsparcie dla młodych rolników) oraz potrzeby pozostałych instrumentów wsparcia rolnictwa przewidzianych do realizacji w ramach PS WPR.
Dostępny budżet PS WPR nie pozwoli więc na eliminację powyższej różnicy dochodowej w całości, szacowana stawka na poziomie ok. 118 EUR/ha (stanowiąca iloraz dostępnych środków i przewidywanej powierzchni wspartej) może jedynie spowodować jej zmniejszenie średnio o ok. 20% (1,3 tys. EUR na gospodarstwo w polu obserwacji FADN (średnia powierzchnia gospodarstwa w Polsce wynosi 11 ha).
Stawka maksymalna ok. 130 EUR/ha, stanowi 110% stawki jednolitej z uwagi na możliwość zmniejszenia powierzchni wnioskowanej do podstawowego wsparcia dochodów
